به گزارش خبرنگار سرویس اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «آناج»، «ایلقنا چایی» که از منطقه مس سونگون ورزقان سرچشمه گرفته و در نزدیکی روستاهایی چون موسی کندی و دمیرچی مرز مشترک سه شهرستان کلیبر خداآفرین و ورزقان را ترسیم میکند.
این رودخانه پرآب و طولانی که با عبور از حاشیه دهها روستا همچون ارضین، برزیار، خوینهرود، بندیق، اردشیر، شبخانه و….، با اضافه شدن آب رودخانه وایقان نهایتاً به آبررود ارس ملحق میشود، متاسفانه در سالهای اخیر توسط پسابهای شیمیایی معدن مس سونگون با مخاطراتی جدی روبرو شده است، شدت آلودگیهای ایجاد شده بهقدری بوده که رنگ آب رودخانه به فیروزهای تغییر یافته است.
زهآبی که به زیرآبگذر امان نداد
ناصر عصر، رئیس اداره محیط زیست ورزقان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری «آناج»، یادآور میشود: حدودا از سال ۱۳۹۲ به بعد، دامپ باطلهای (استخر مواد باطله) که در رودخانه ایلقنار ریخته و انباشت شده، باعث تولید زهاب اسیدی در میشود.
او ادامه میدهد: مجتمع مس سونگون با توجه به اخطارهای مکرر و پیگیریهای محیطزیست از کالورت (زیرآبگذر) استفاده کرده است. قسمتی از دامپ باطله که امان نداده است تا کالورت تمام شود، باعث شده دامپ باطلهای که زهاب اسیدی تولید میکند به رودخانه پخیرچای رسیده و این رودخانه همان زهاب اسیدی که بهعنوان پساب صنعتی تولید میشود، تا روستاهای پائیندست میرسد.
آلودگی که به ارس نمیرسد…
رئیس اداره حفاظت از محیطزیست ورزقان با تاکید بر اینکه این اسید اما بههیچ عنوان به ارس نمیرسد و در یکی دو کیلومتری ارس این آب دفع میشود، میگوید: مثلا شاید به زمینهای کشاورزی هدایت کنند یا هر اتفاق دیگری و یا دفع شود.
وی میافزاید: مکررا اداره حفاظت از محیطزیست پیگیر ماجرا شده و از آن جلوگیری کرده است، آنها (معدن مس سونگون) سالیان قبل آمدهاند و یک تصفیهخانه موقت با نظارت دانشگاه تبریز ساختهاند. برای تصفیه زهاب اسیدی دامپ باطله و ته نشین دادن فلزات سنگین آن در تصفیه خانه موقت به روش آهک زنی و سدیم هیدروکسید با فرمول شیمیایی (Naoh) اضافه کرده و در اثر واکنش شیمیایی رسوب کرده در طول مسیر به رنگ فیروزه ای در آمده است.
وی یادآور میشود: با توجه به حجم کار کفاف نداده و الان هم بهصورت سدیم یا آهکزنی و… در تلاش هستند تا آن زهاب اسیدی را رسوب داده و از آب جداسازی کنند که باتوجه به حجم باطلهای که میآید این رو نیز کفایت نمیکند.
پیگیری یک شکایت!
عصر میگوید که «در حال حاضر مجتمع مسسونگون از بالای پخیرچای که آن آب میآید تا وقتیکه به دامپ باطله میرسد، تونلی را آمادهسازی میکنند تا آب را انحراف دهند و آب از زهاب اسیدی پائینتر به رود برود.»
وی حتی اذعان به شکایت از معدن مس سونگون کرده و میافزاید: اداره حفاظت از محیطزیست سال ۱۳۹۹ علیه مجتمع مسسونگون بهخاطر همان دامپ باطلهای که زهاب اسیدی تولید میکند، شکایت کرده و دادستان نیز اخطارهایی را صادر کرد.
عصر به نتیجه این شکایت پرداخته و عنوان میکند: اما دادستان باتوجه به پارهای از تولیدات مجتمع مسسونگون که در کشورمان در تحقق تولید کمک میکند، به مسسونگون وقتی داد تا با حضور محیطزیست پروژهای که برای کارخانه تصفیهخانه در پائین احداث خواهی کرد تا زهاب اسیدی را تصفیه کرده و به پائین انتقال دهی، الزام کرد که باید محیطزیست این کار را انجام دهد و به دادگاه نیز شکایت کرد که حق ندارد این آب را به پائین انتقال دهد و مجبور شدند تصفیهخانه را کار کنند.
فرصتی که از طرف دادستان داده شده است
وی خاطرنشان میکند: سال ۱۳۹۹ که از ورزقان شکایت کرده بود، نهایتأ دادستان شعبه ۳۰ تجدیدنظر استان رسید و مهلتی جهت ارائه برنامه برای مدیریت دامپ باطله زهاب اسیدی برای ما اعلام کنید که آنها نیز از مشاورههای داخلی و خارجی نیز در این طرح برای تصفیه زهاب اسیدی استفاده کرده و مکان پروژه را نیز مشخص کردند تا طبق ظوابط زیستمحیطی و مشخص شدن محل و اعطاء مجوز، از سال ۱۴۰۰ شروع کردند و طبق فلوچارتی که دادهاند، تا سهماهه سوم ۱۴۰۴ موظف به اتمام پروژه هستند.
رئیس اداره حفاظت از محیطزیست ورزقان با بیان اینکه «فعلا با تصفیهخانهای کمحجم سعی کردهاند این زهاب اسیدی را رسوب دهند»، یادآوری میکند: آنجا در همان تصفیهخانه کوچک، آب باران و برف را هم که در هم صورت سرریز شدن که به آلاینده تبدیل میشود، طبق فرصتی که از طرف دادستان داده شده است، محیطزیست موافقت کرده است تا جای اینها تصفیهخانه زده شود.
وی ادامه میدهد: فلوچارتی که داده است ما هر ماه پیشرفت فیزیکی همان فلوچارت برای تصفیهخانه را نوشته و به شعبه ۳۰ تبریز و همچنین به اداره محیطزیست استان (جهت ارسال مستندات به تهران) نیز ارسال میشود تا این مهم با نظارت کامل جلو رود.