.
به گزارش خبرنگار «آناج»، هشت سال پیش چنین روزی بود که خبری تلخ از حادثه برخورد دو قطار مسافربری که از تبریز عازم مشهد بود، در حوالی «ایستگاه هفت خوان» در محور سمنان-دامغان کام همه مردم ایران را تلخ کرد.
در این حادثه که در ساعت ۷:۲۲ صبح روز جمعه ۵ آذر ۱۳۹۵ به وقوع پیوست، قطار سمنان به مشهد از پشت به قطار تبریز به مشهد که در همان ریل متوقف بود، برخورد کرد. در پی برخورد دو قطار، چهار واگن از ریل خارج و پنج واگن نیز دچار حریق شده و ۴۷ نفر از زائران آقا علیبنموسیالرضا(ع) آسمانی شدند و ۱۰۳ نفر نیز مصدوم شد که یکی از مرگبارترین حوادث ریلی در ایران پس از حادثه قطار نیشابور بهشمار میرود.
ماجرا از چه قرار بود؟
بنا به گزارشهای رسمی، با تغییر شیفتِ مسئول کنترل در ساعت ۷، فرد جایگزین از سابقه و دلیل قرمز شدن چراغ بیاطلاع بوده و وقتی رئیس قطار سمنان-مشهد برای ادامه حرکت کسب تکلیف میکند، به وی گفته میشود که مسیر باز است و مشکلی نیست و شاید چراغ به دلیل برودت هوا قرمز ماندهاست و مجوز حرکت به این قطار دادهمیشود. رانندهٔ قطار سمنان-مشهد نیز با خاموش کردن سیستم کنترل خودکار، قطار را به صورت دستی به حرکت درآورده و پس از شتاب گرفتن، سرعت خود را به ۱۳۰ کیلومتر بر ساعت میرساند. پس از چهار دقیقه، قطار سمنان-مشهد به قطار متوقف شده میرسد و از آن جایی که، قطار جلویی پشت قوس تپهای واقع شده بود، راننده قطار پشتی، تنها هشت ثانیه قبل از برخورد ترمز کشیده و به شدت با کوپههای انتهایی قطار مشهد-تبریز برخورد میکند.
خطای انسانی یا سیستمی معیوب؟
به گفته مقامات، متصدی مرکز کنترل، تصورش آن بودهاست که با لوکوموتیوران تبریز – مشهد صحبت میکند در حالی که با لوکوموتیوران قطار سمنان – مشهد صحبت کردهاست و بدین ترتیب به وی اعلام کرد که مسیر مقابل آن قطار باز است و حرکت کند. همچنین لوکوموتیوران اجازه نداشته با مسئول سامانه صحبت کرده و سیستم هوشمند را خاموش کند در حالی که این اتفاق رخ دادهاست.
همچنین براساس قوانین راهآهن، اگر قطاری در طول خط متوقف شود، تجهیزاتی را برای هشدار قطارهای بعدی در فاصلههای ۵۰۰ متر تا ۱ کیلومتری قرار میدهد تا قطار بعدی متوجه مشکل شده و سرعت خود را کاهش دهد که این اقدام هم از سوی مأموران قطار تبریز-مشهد انجام نشده بود.
علاوه بر خطای انسانی، درست عمل نکردن سیستم کنترل خودکار قطار (ATC) و اخطارهای غیرواقعی این سیستم در گذشته نیز از جمله عواملی بود که متصدیان بخش کنترل را نسبت به اخطارهای اعلام شده از سوی این سیستم بیاعتماد کرده بود؛ جمعی از لوکوموتیورانان نیز با انتشار نامهای سرگشاده، اعلام کردند که پیش از این، نواقص و ایرادات سیستم تازه نصب شده را بارها به اطلاع مسئولان رسانده بودند؛ اما توجهی به آن نشده بود.
با توجه به این که بیشتر زائران آسمانی شده این حادثه از تبریز بودند، پس از این حادثه، در آذربایجان شرقی، یک روز عزای عمومی اعلام شد و پیکر مطهر این زائران نیز در روز ۱۰ آذر، مصادف با وفات علی بن موسی الرضا(ع) با حضور خیل عظیم مردم تبریز تشییع و تدفین شدند.
پس از حادثه، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در مصاحبهای اعلام کرد: «همه مسافران تحت پوشش بیمهاند و از این نظر جای هیچ نگرانی نیست.» که این مصاحبه، واکنشهای مختلفی را در شبکههای اجتماعی و محافل سیاسی در پی داشت.