گروه ترکیه و قفقاز آناج؛ حسن گلی کارشناس مسائل قفقاز با حضور در برنامه فکرانه دفتر مطالعات جبهه فرهنگی تبریز به تحلیل توافق صلح باکو-ایروان-مسکو پرداخت و گفت:
“مناقشه قرهباغ بر سر نواحی پیرامون قرهباغ و درواقع هفت شهر مسلم جمهوری آذربایجان محل نزاع نبود.
دولت ارمنستان این هفت منطقه را گروگان گرفته بود تا قرهباغ را برای خودش نگه دارد.
آنها به اصل حقوق بینالملل با نام حق تعیین سرنوشت عقیده داشتند و جمهوری آذربایجان به اصل حفظ تمامیت ارضی کشورها اعتقاد داشت.
همه حقوق و قطعنامههای بینالمللی به نفع جمهوری آذربایجان تمام شده بود.
توافقنامه صلح قرهباغ در ساعت ۰۰:۰۰ به وقت مسکو منتشر شد که نشان میدهد، روح این بیانیه روسی است.
بیش از هر کسی و هر کشوری منافع روسیه در آن توافقنامه لحاظ شده است.
ضمن اینکه ترکیه توانسته است به بخشی از خواستههای خود برسد.
گرچه در بیانیه صلح اسمی از ترکیه نیست اما آنکارا از طریق کانال آذربایجان به خواسته نسبی خود رسیده است.
در این بیانیه سرنوشت حقوقی قرهباغ مشخص نشده است.
در آن تصریح شده است که سه شهر غیر قرهباغی که در اشغال ارمنستان است به آذربایجان بازمیگردد اما بازگشت قرهباغ به خاک آذربایجان مشخص نشده است.
اگر بیانیه را به صورت عمیق نگاه کنیم، در یک نیمبندی اشاره شده است که آذربایجان بایستی امنیت کریدور ارمنستان و قرهباغ را تأمین کند.
شاید این به این معنا باشد که قرهباغ را متعلق به آذربایجان دانستهاند اما خواستار تضمین این امنیت هستند؛ ولیکن صراحت ندارد و بعدها همین میتواند منشأ درگیریهای حقوقی و زمانبر و آبستن جنگ باشد.
من به تبعیت از سیاست جمهوری اسلامی ایران، علاقهمند به تمامیت ارضی آذربایجان هستم و به عنوان کسی که با مسائل آذربایجان زندگی میکند علاقهمند بودم که همه اراضی اشغالی آذربایجان با همان ادبیاتی که رهبر انقلاب گفتهاند بدون چون و چرا آزاد بشود.
الآن در بخش عمدهای از منطقه مورد مناقشه قرهباغ، نیروهای حافظ صلح روسی مستقر هستند.
یک نکتهای که در این بیانیه لحاظ نشده، این است که ضامنها و تضمینکنندگان این بیانیه چه کسانی هستند؟
ای کاش دوستان آذربایجانی ما تأمل بیشتری میکردند و این عجله اتفاق نمیافتاد.
در حال حاضر شخص حقیقی پوتین ضامن اجرای این بیانیه است نه الزماً تمامیت روسیه.
از طرف دیگر نخستوزیر ارمنستان حاضر نشده است که در جلوی دوربین این بیانیه را امضا کند.
در روسیه با وجود اینکه پوتین در اواسط جنگ گفته بود که ما در صورت ورود آذربایجان به خاک اصلی ارمنستان به پیمان امنیتی خودمان عمل خواهیم کرد.
ولی همزمان با جملات پوتین، در سطوحی از فدراسیون روسیه هم به صورت عملی و هم تئوری حمایتهای جانبدارانه قابل توجهی از ارمنستانی که در خاک آذربایجان میجنگید انجام شد.
بنابراین این بیانیه در روسیه اجماع نظر ندارد. روسیه به عنوان یکی از روسای گروه مینسک، اشتراک مذهبی با ارمنستان دارد و آنجا را حیات خلوت خصوصی خود میداند که پایگاه نظامی هم دارد.
هیچ کدام از این مسائل برای آذربایجان صادق نیست، چرا که روسیه نه پایگاه نظامی در این کشور دارد و نه اشتراک مذهبی با آذربایجان.
طبیعی است که روسیه هیچگاه نتواند ضامن منافع آذربایجان شود ولی این مسئله را آذربایجان پذیرفته است.
اگر آذربایجان بیانیهای را امضا میکرد که قابلیت این را داشت تا یک پیمان منطقهای شود و ایران و ترکیه آن را تضمین میکردند، میتوانست ثبات بیشتری داشته باشد.
زمان نشان خواهد که نخستوزیر ارمنستانی که معلوم نیست چه سرنوشتی خواهد داشت، آیا قدرت اجرایی کردن این تعهدات را خواهد داشت یا نه؟!
با بیانیه قرهباغ، مناقشه قرهباغ تمامشده نخواهد بود و تنها وارد فاز جدیدی شده است.
آذربایجان میتوانست با رشادت و شهادت ارتش آذربایجان خیلی سریع به خانکندی مرکز قرهباغ برسد و زمینه آزادسازی همه مناطق اشغالی را به طور کامل فراهم کند، چراکه ارتش ارمنستان از هم پاشیده بود و کسی نمیتوانست از مردم آذربایجان در مورد قرهباغ سهم خواهی کند.
بیانیهی امضاشده محل سهم خواهی از منافع مردم آذربایجان خواهد شد و منافع آذربایجان به آن معنایی که در بیانات رهبر انقلاب بود تأمین نخواهد شد.
با این حال ما از آزادی شوشا و بخشی از اراضی اشغالی آذربایجان که با رشادت ارتش و نیروهای مردمی و دینداران آذربایجان به دست آمده، خوشحال هستیم و امیدواریم مناطقی هم که وعده تخلیه و آزادی آن داده شده است در عمل محقق شود.”
انتهای پیام/