به گزارش آناج، سال هاست که تبریز با ورود سامانه های پرفشار و با گذر از فصول طبیعی سرد وسرمای هوا و همچنین پایداری جو در هوا، شاهد آلودگی هوای خود است. هوایی که کمتر در روزهای سرد آبی است و در اکثر اوقات هاله ای از آلودگی ها بر ابرهای سفیدی که آسمان آبی را زینت می دهند غالب شده است.
چندین سال است که معضل آلودگی تبریز را همه می دانند، از مردم عادی شهر تا مسوولین عالی رتبه شهر، استان و حتی کشور ولی چیزی که دیده ایم چاره ای بوده که هرگز یافته نشده و یا چشم هایی که بر روی این معضل بسته شده است.
دکتر منصور غیاث الدین در کتاب آلودگی هوا نوشته است: اثرات مضر آلودگی هوا بر سلامت انسان، حیوان و گیاهان و همچنین تخریب مواد و آثار فرهنگی موضوع بررسی و مطالعات زیادی بوده است. طی چند دهه اخیر مساله باران های اسیدی لایه اوزن و گرمایش زمین و پیامدهای آن بر اکوسیستم و در نهایت انسان نیز مورد مطالعه و بحث دانشمندان قرار گرفته است. به قول A.V.Kneese در خصوص آلودگی هوا، تقریبا در همان وضعی هستیم که ماهی ها در آب آلوده از آنجا که عوامل زیادی در ارتباط بین آلودگی هوا و سلامت انسان موثرند اثبات اثرات آلودگی هوا بر سلامت انسان مشکل خواهد بود.
با این حال اطلاعات زیادی وجود دارد که می توان به آنها استناد کرد. مطالعات اپیدمیولوژی در جریان حوادث ناگوار لندن، دونورا و غیره، مطالعات انجام شده در محیط های کار و مطالعات روی حیوانات آزمایشگاهی بسیاری از اثرات نامساعد آلودگی هوا بر سلامت انسان را به خوبی نشان داده است. البته در این موارد عمدتا غلظت های غیر معمول آلودگی مطرح بوده اند. در سالهای اخیر نیز مطالعاتی در بعضی از شهرهای بزرگ و آلوده انجام گرفته و به روابطی بین غلظت آلودگی به خصوص در مورد ذرات معلق و میزان مرگ و میر دست یافته اند.
اثرات بهداشتی
عفونتهای حاد دستگاه تنفسی تحتانی
شواهد محکمی مبنی بر افزایش خطر ابتلا به عفونتهای حاد دستگاه تنفسی تحتانی ( ALRI ) مخصوصا پنومونی ( ذات الریه ) در کودکی و طفولیت در اثر مواجهه با دود ناشی از سوخت بیومس وجود دارد. به طور کلی عفونتهای حاد دستگاه تنفسی تحتانی ( ALRI )، تنها مهمترین علت مرگ و میر در کودکان زیر 5 سال را نشان می دهد و علت اصلی مرگ و میر سالانه حداقل 2 میلیون نفر در این گروه سنی می باشد.
بیماری مزمن انسدادی ریه
آلودگی هوا در محیطهای بسته به عنوان یک ریسک فاکتور برونشیتهای مزمن ( CB ) و بیماری مزمن انسدادی ریه ( COPD – انسداد تدریجی و نیمه کامل و برگشت پذیر مسیر جریان هوا ) در نظر گرفته می شود. ارتباط و همبستگی بین مواجهه با دوده بیومس و CB و COPD مخصوصا در زنان به اثبات رسیده است.
سرطان ریه
دوده ناشی از زغال سنگ و بیومس حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد سرطانزا ( مواد شیمیایی که به عنوان افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان شناخته شده اند ) است. شواهد محکمی دال بر مواجهه زنان با دوده ناشی از سوختهای زغال سنگ در محیط خانه و افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه وجود دارد. این مفهوم نشان دهنده مقادیر آلاینده ها با استفاده از بیومس نیست، بلکه حضور مواد سرطانزا در دوده بر وجود احتمالی خطر دلالت دارد.
سایر پیامدهای بهداشتی
شواهد و مدارکی وجود دارد که آلودگی هوا در محیط های بسته در کشورهای در حال توسعه ، همچنین ممکن است سبب افزایش خطر سایر مشکلات مهم بهداشتی برای کودکان و بزرگسالان شود، اگر چه این شواهد در مراحل آزمایشی و مقدماتی بوده و براساس چند مطالعه موردی گزارش گردیده اند. این شواهد شامل موارد و حالاتی مثل :
وزن کم هنگام تولد و مرگ و میر قبل از تولد ( مرده زایی و مرگ و میرهای هفته اول زندگی )
آسم
درد گوش میانی ( عفونت گوش میانی ) و سایر عفونتهای حاد تنفسی فوقانی
توبرکلوزیس ( سل 2)
سرطان حلق ( گلو )
سرطان حنجره
کاتاراکت ( نابینایی )
بیماریهای قلبی و عروقی
حال با توجه به همه اثرات تخریبی که آلودگی هوا بر محیط زیست و جان انسان ها می گذارد، تعلل در حل معضل آلودگی هوای تبریز خیانت به این کلانشهر است.
و اما مازوت، سوختی که بلای جان هوای تبریز شده است، چیست؟
مازوت را میتوان از جمله ترکیبهای نفت خام به شمار آورد که حاصل تقطیر جزء به جزء آن به هنگام پالایش نفت خام بوده و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآوردههای سبکتر، از نفت خام به دست میآید. مازوت، کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی داشته و در نیروگاههای حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده میشود.
بر این اساس مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار میآید و نفت کوره نیز از جمله فرآوردههای نفتی است که در بسیاری از موتورها، چراغها، گرمکنها و کورهها مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره میگیرند.
برای گرم شدن بویلرها در نیروگاههای حرارتی از مازوت استفاده میکنند اما ورود مازوت و سایر نفتهای کوره به محیط زیست آثار مختلفی را به همراه دارند، نفتهای کوره همچون مازوت از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شدهاند و هریک نوعی مخلوط متفاوت از دیگری به شمار میآید. زمانی که این مواد به خاک یا آبهای سطحی میرسند، بخشی از آنها تبخیر میشوند و برخی دیگر نیز به دلیل نشتی مخازن نگهداری آنها در آب و خاک حل خواهند شد.
مواد شیمیایی تبخیر شده میتوانند در اثر تابش نور خورشید به ترکیبات دیگری شکسته شوند. این اتفاق در اثر فعالیتهای قارچها و باکتریهای داخل آب یا خاک نیز انجام میگیرد. این مواد شیمیایی که در خاک و محیطهای دیگر وجود دارند میتوانند تا بیش از یک دهه در محیط زیست باقی بمانند. بنزن، تولوئن و زایلین از جمله این ترکیبات سمی هستند.
مازوت و سایر سوختها زمانی که آنها را در هوا تنفس یا اینکه آب و غذای آلوده را مصرف کنیم و همچنین به هنگام تماس پوست با این مواد، وارد بدن میشوند. اگر محل کار یا زندگی ما در نزدیکی کارخانهها و نیروگاههایی باشد که از این سوخت استفاده میکنند، مازوت و سایر سوختها وارد بدن میشوند.
امروز باز هم سایت های خبری استان، از تداوم آلودگی هوای تبریز سخن کنند و نوشتند که گروه های حساس جامعه برای در امان ماندن از عواقب این آلودگی در خانه بمانند.
گفتنی است؛ اواخر مهر ماه سال جاری، روح الله متفکرآزاد، نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی از پیگیری موضوع قطع مصرف گاز دو نیروگاه حرارتی تبریز و سهند خبر داده بود.
فقط دو نیروگاه تبریز و سهند در کشور گاز نخواهند داشت
وی در یک گفتوگوی خبری با بیان اینکه نیروگاههای حرارتی آذربایجان شرقی در تامین انرژی موردنیاز استان فعال هستند، گفته بود که اخیرا بخشنامهای توسط یکی از مدیران شرکت ملی گاز ایران صادر و به دست ما رسیده که در آن قید شده است، با توجه به آغاز فصل سرما بایستی مصرف گاز نیروگاههای کشور تعطیل شود که این یک امر طبیعی است اما با کمال تعجب، در تاریخ معین باید مصرف گاز تنها دو نیروگاه تبریز و سهند در کشور به صفر میرسد.
وی همچنین با بیان اینکه این موضوع را به عنوان یک تذکر در جلسه هفتگی صحن علنی به وزیر نفت ارائه داده و در این راستا نیز سایر نمایندگان اعلام همکاری کرده بودند، افزوده بود که اگر وزیر نفت تا مهلت دو هفته آتی در این خصوص اقدام نکند، طرح سوال از وزیر محترم را کلید خواهد زد.
پایان مهلت پاسخگویی وزیر نفت و طرح سوال از وزیر
روز گذشته با به پایان رسیدن مهلت دو هفتهی وزارت نفت و عدم پاسخگویی مناسب در این خصوص، نماینده مردم تبریز در توییتی، طرح سوال از وزیر نفت را اعلام کرد.
به گفتهی متفکرآزاد، سال گذشته نیز با مشکل قطع سهمیه گاز نیروگاه تبریز و سهند مواجه بودیم و نمایندگان تبریز با وزیر وقت نفت، موضوع را مطرح کرده و اعتراض خود را بیان کرده بودند اما این موضوع تاکنون نه تنها حل نشده بلکه به روال گذشته تداوم هم داشته است.
دستور اکید رئیس جمهور برای حل این معضل
وی همچنین با اشاره به برگزاری نخستین جلسه نمایندگان استان با رئیس جمهور دولت سیزدهم، از دستور اکید رئیس جمهور جهت پیگیری این موضوع و یافتن راه حل مناسب برای آن خبر داده بود.
سهم ناچیز مصرف گاز دو نیروگاه از مصرف گاز استان
همچنین بر اساس گفتهی وی، در فصل زمستان، روزانه بالغ بر یک میلیون و ۸۰۰ هزار متر مکعب مازوت توسط دو نیروگاه تبریز و سهند مصرف میشود که در مقابل مصرف ۲۲ میلیون متر مکعب گاز استان در تابستان و ۴۵ میلیون متر مکعب در زمستان، عدد ناچیزی است و میتوان آن را با مدیریت مصرف سایر بخشها جبران کرد.
مردم تبریز در سال گذشته علیرغم تمامی مشکلات حتی در مصرف گاز صرفه جویی کرده بودند ولی وزارت نفت به جای تشویق این مورد، اقدام به تعطیلی دو نیروگاه حرارتی تبریز و سهند کرده و دلیل آن را نیز نگاه ملی به مباحث و نه استانی اعلام کرده بود.
دیروز نیز امام جمعه تبریز در خطبه های نماز جمعه عبادی سیاسی تبریز با انتقاد از مصرف سوخت مازوت در تبریز گفته بودبنده از وزارت نیرو و وزارت نفت سوال دارم، که چرا استفاده از مازوت در نیروگاه تبریز به اوج خود رسیده است؟ البته در این راستا نمایندگان تبریز در مجلس شورای اسلامیباید پیگیر باشید که چرا در دیگر نیروگاههای کشور اجازه استفاده از مازوت داده نمیشود، اما در تبریز این اجازه داده میشود.
آل هاشم با اشاره به پیگیری استاندار آذربایجان شرقی در این خصوص، ابراز امیدواری کرد این پیگیریها در سریع ترین زمان ممکن به نتیجه منجر شود.
حال باید منتظر همت بلند مسوولین استانی در پیگیری این معضل بوده و امیدوار باشیم که استفاده از مازوت، این سوخت بی کیفیت در نیروگاه های تبریز به حداقل ترین ممکن خود و حتی به عدم مصرف آن برسد.