به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «آناج»، در دنیای امروز، جایگاه کار و کارگر بهعنوان ارکان اساسی هر جامعهای شناخته میشود. در این راستا، دکتر محمدعلی متفکرآزاد، استاد و عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تبریز، در گفتگو با خبرنگار سرویس اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «آناج»، به بررسی ابعاد مختلف کار و اهمیت آن در مبانی اسلامی پرداخته است.
دکتر متفکرآزاد با تأکید بر اینکه «اصل و اساس پیشرفت یک جامعه، کار است»، به ارتباط تنگاتنگ کار با عدالت اجتماعی اشاره میکند و نقش کارگر را بهعنوان یک انسان با کرامت و نه صرفاً یک ابزار تولید، مورد بررسی قرار میدهد.
این گفتگو نه تنها به تحلیل شرایط کنونی کارگران و چالشهای معیشتی آنها میپردازد، بلکه بر لزوم توجه به اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اهداف انقلاب اسلامی در راستای تأمین رفاه اقشار مستضعف تأکید میکند.
در ادامه مشروح قسمت اول این گفتگو را که به تشریح ضرورت اجرای اصول مترقی اقتصادی و تأمین نیازهای اساسی جامعه جهت تحقق عدالت و رفاه اجتماعی میپردازد، میخوانیم:
دکتر محمدعلی متفکرآزاد در گفتگو با «آناج» با اشاره به اهمیت کار و جایگاه کارگر در مبانی اسلامی اظهار داشت: «اصل و اساس پیشرفت یک جامعه، کار است و دوام و قوام آن، به عدالت وابسته است. این نکتهای بسیار مهم و بنیادین است. اهمیت کار و مقام کارگر در مبانی اسلامی بهشدت مورد تأکید قرار گرفته و کار، عبادت شمرده شده است. پیامبر اکرم (ص)، دستان کارگر را بوسیدهاند و این خود نشانگر جایگاه والای کار در دین مبین اسلام است؛ نکتهای که نیاز به توضیح بیشتری ندارد.»
عدالتمحوری، از اهداف انقلاب اسلامی
وی در ادامه افزود: «تأمین رفاه اقشار مستضعف، از جمله اهداف انقلاب اسلامی ماست؛ چراکه انقلاب ما بر پایه عدالت شکل گرفته و عدالت محور آن بوده است. همین اصل، در اسناد و قوانین بالادستی کشور نیز انعکاس یافته؛ از جمله در قانون اساسی و سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و سایر اسناد راهبردی.»
سرمایه اصلی تولید، نیروی انسانی است
این استاد و عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تبریز تصریح کرد: «اجازه بدهید یکی دو نمونه را عرض کنم. سرمایه اصلی تولید، کار و کارگر است. انسانِ کارگر با تلاش خود بر طبیعت اثر میگذارد، طبیعت را از حالت بالقوه به حالت بالفعل درمیآورد، تولید و ارزش افزوده ایجاد میکند و مازاد اقتصادی حاصل از تلاشش را بهصورت سرمایه ذخیره میکند. بنابراین، برخلاف ادعای اقتصاددانان لیبرال و سرمایهداری، آنچه اصل است، انسان است؛ چه در تولید و چه در ساخت جامعه. سرمایه، در حقیقت حاصل تلاش انسان بر طبیعت است، نه نقطه آغاز.»
کارگر، یک ابزار تولید نیست
وی افزود: «تولید بدون مشارکت کار و کارگر امکانپذیر نیست؛ بلکه کاملاً غیرممکن است. از سوی دیگر، انقلاب اسلامی تنها به مسائل مادی کارگر مانند دستمزد، معیشت و رفاه اقتصادی توجه نکرده است؛ هرچند که این مسائل بسیار مهماند. بلکه به رشد و تعالی کارگر بهعنوان یک انسان نیز توجه دارد. در واقع، هدف انقلاب اسلامی تأمین رفاه اقشار مستضعف بوده است. اما فراتر از آن، کارگر را بهعنوان یک انسان با کرامت در نظر گرفته است، نه صرفاً یک ابزار تولید.»
تأکید قانون اساسی بر رفع فقر و محرومیت
دکتر متفکرآزاد با اشاره به تأکیدات صریح قانون اساسی در حمایت از اقشار ضعیف جامعه گفت: «اجازه بدهید چند نمونه از توجه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به این موضوع را عرض کنم: نخست، در بند ۱۲ اصل سوم آمده است: پیریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه، رفع فقر، و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینههای تغذیه، مسکن، کار، بهداشت و تأمین اجتماعی. خب، حال اگر امروز نگاهی بیندازیم، میبینیم کارگران ما با مشکل مسکن روبهرو هستند، در شرایطی زندگی میکنند که زیر خط فقر تعریف میشود. بنابراین، اگر وضعیت معیشتی کارگران به همین شکل باقی بماند، اهداف اسلامی و انقلابی ما در تربیت انسانی به نام “کارگر” محقق نخواهد شد. مگر اینکه موضوع رفاه کارگر و رفع دغدغههای معیشتی او بهشکل جدی مورد توجه قرار گیرد.»
اصل ۴۳ قانون اساسی؛ نقشهراهی مغفول
وی در ادامه به اصل ۴۳ قانون اساسی اشاره کرده و توضیح داد: «اصل ۴۳ قانون اساسی چنین بیان میکند: “برای تأمین استقلال اقتصادی جامعه، ریشهکن کردن فقر و محرومیت، و برآورده ساختن نیازهای انسان در مسیر رشد — به گونهای که انسان ضمن رشد، نیازهایش برطرف شده و آزادگیاش نیز حفظ شود. اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بر اساس ضوابط زیر استوار میشود.” توجه بفرمایید که چقدر از این قانون اساسی مترقی فاصله گرفتهایم. متأسفانه دولتهایی که در این سالها مجری این قانون بودهاند، بسیاری از اصول مترقی اقتصاد اسلامی را مغفول گذاشتهاند.»
استاد و عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تبریز گفت: «متأسفانه دولتهایی که در این سالها مجری این قانون بودهاند، بسیاری از اصول مترقی اقتصاد اسلامی را مغفول گذاشتهاند.»
تأمین نیازهای اساسی؛ یک اصل بنیادین قانون اساسی
وی افزود: «در ادامه، به برخی از بندهای این اصل اشاره میکنم: یک. تأمین نیازهای اساسی از قبیل مسکن، خوراک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده برای همه مردم. ببینید، در کدام کشور دنیا، در کدام قانون اساسی، چنین اصول پیشرفته و انسانیای گنجانده شده است؟ دو. تأمین شرایط و امکانات کار برای همه، به منظور رسیدن به اشتغال کامل؛ و قرار دادن وسایل کار در اختیار همه کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند، در قالبهایی چون تعاونی، وام بدون بهره یا هر راهکار مشروع دیگر.»
اشتغال کامل، نتیجه اجرای درست قانون
وی خاطرنشان کرد: «اگر قانون اساسی ما بهدرستی اجرا شود، بیکاری در جامعه وجود نخواهد داشت و اشتغال کامل محقق خواهد شد. منظور از “وسایل کار” در اینجا، همان سرمایه اولیه است. بانکها باید بهسادگی این سرمایه را در اختیار افراد مستعدِ کار قرار دهند، کسانی که توان و انگیزه کار دارند اما سرمایه کافی ندارند. متأسفانه، سیستم بانکی ما از اهداف انقلاب اسلامی فاصله گرفته و عملکرد آن منطبق با ارزشها و اهدافی که انقلاب بر پایه آنها شکل گرفت، نیست. باید در این زمینه بررسی جدی صورت بگیرد.»
رسانهها نقش روشنگری دارند
در پایان، دکتر متفکرآزاد با اشاره به نقش رسانهها در تبیین اصول قانون اساسی گفت: «من برمیگردم به اصل سوم قانون اساسی و از شما خواهش میکنم، با توجه به جایگاه مهمی که در رسانههای استان دارید، بر بند سوم اصل ۴۳ قانون اساسی تمرکز و تأکید بیشتری داشته باشید. این بند، نکات بسیار ارزشمندی دارد که اگر بهدرستی بازتاب داده شود، میتواند گوش مسئولین را به خود جلب کند و آنها را متوجه سازد که ما چه قانون اساسی مترقی و پیشرفتهای داریم — و متأسفانه چقدر فاصله گرفتهایم از آنچه باید باشیم.»
ادامه (قسمت دوم) این گفتگو را طی روزهای آتی از سایت پایگاه خبری آناج بخوانید…
انتهای خبر/