به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی آناج، روحالله رشیدی، در دویستونودمین جلسه شورا، با تأکید بر نقش سیاستگذاریهای شهری در بهبود کیفیت زندگی شهروندان، گفت: «با نزدیکشدن فصل سرما، موضوع آلودگی هوا دوباره به یکی از داغترین مباحث کشور تبدیل شده است؛ بحرانی که دیگر نمیتوان آن را پنهان یا ساده تحلیل کرد.»
وی با اشاره به گزارشهای رسمی وزارت بهداشت، افزود: «سالانه حدود ۵۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور ثبت میشود؛ رقمی وحشتناک که نشان میدهد ما با یک بحران خاموش و جدی مواجهایم. طبق برآوردهای اقتصادی، خسارت ناشی از این مرگومیرها و بیماریهای مرتبط، بین ۱۱ تا ۱۲ میلیارد دلار، معادل نزدیک به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در سال است که مستقیماً بر دوش مردم سنگینی میکند.»
عضو شورای اسلامی شهر تبریز، بخش عمده آلودگی هوا را ناشی از منابع متحرک دانست و گفت: «حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آلودگی از خودروهای شخصی و ناوگان حملونقل عمومی فرسوده سرچشمه میگیرد و نزدیک به ۳۰ درصد آن نیز به صنایع و سایر منابع ثابت اختصاص دارد.» او اضافه کرد: «ریشه بسیاری از این آلودگیها به ترافیک فزاینده کلانشهرها برمیگردد؛ ترافیکی که حاصل شهرسازی ناهماهنگ و تراکمسازیهای بیقاعده است و نتیجه آن افزایش آلایندهها و اختلال در جریان طبیعی زندگی شهری است.»
این عضو شورای شهر ادامه داد: «در کنار این مسئله، فروپاشی نظام حملونقل عمومی دومین عامل مؤثر در تشدید آلودگی است. ما معمولاً در سیاستگذاریها به جای پرداختن به اصل ماجرا، افزایش تعداد خودروهای شخصی را علت آلودگی میدانیم، در حالی که علت اصلی، ضعف شدید در سیستم حملونقل عمومی است.»
رشیدی با تأکید بر اینکه مردم برای کار، تحصیل و امور روزمره ناگزیر به جابهجایی هستند، گفت: «اگر ناوگان عمومی کارآمد، ایمن و در دسترس باشد، شهروندان بهطور طبیعی از آن استفاده خواهند کرد. اما وقتی سیستم اتوبوسرانی و مترو پاسخگوی نیازها نیست، چارهای جز استفاده از خودروهای شخصی باقی نمیماند.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «مشکل اصلی ما افزایش خودروها نیست، بلکه فروپاشی حملونقل عمومی است؛ فروپاشیای که در سایه عقبنشینی دولت از مسئولیتهای اجتماعی خود اتفاق افتاده است. طی سالهای اخیر دولت بهجای حمایت مؤثر از حملونقل عمومی، صرفاً به انتشار اوراق مشارکت محدود بسنده کرده و اقدام جهشبرانگیزی در این حوزه انجام نداده است.»
رشیدی با انتقاد از سیاستهای یارانهای دولت در حوزه سوخت گفت: «در حالی که دولت سالانه هزینههای هنگفتی برای یارانه بنزین میپردازد، حاضر نیست حتی بخش کوچکی از این منابع را برای توسعه ناوگان عمومی اختصاص دهد. این در حالی است که طبق گزارشهای رسمی، در مهرماه امسال بیش از ۱۴۰ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده است و بر اساس گفته معاون اجرایی رئیسجمهور، هر لیتر بنزین حدود ۳۴ هزار تومان هزینه دارد. حدود یکسوم از این مصرف در هشت کلانشهر کشور و نیمی از آن در تهران صورت میگیرد.»
وی افزود: «در تبریز روزانه بین دو تا دو و نیم میلیون لیتر بنزین مصرف میشود. اگر هزینه تمامشده هر لیتر را ۳۴ هزار تومان در نظر بگیریم، این یعنی روزانه حدود ۱۰۰ میلیارد تومان فقط برای سوخت خودروهای شخصی هزینه میشود؛ رقمی که در ماه به سه هزار میلیارد و در سال به دهها هزار میلیارد تومان میرسد. این میزان مصرف مربوط به حدود ۸۵۰ هزار خودروی شخصی است که نسبت به ده سال گذشته صد درصد افزایش یافته است.»
رشیدی یادآور شد: «ده سال پیش تعداد خودروهای شخصی در تبریز حدود ۴۰۰ هزار دستگاه بود، اما امروز به ۸۵۰ هزار دستگاه رسیده؛ در حالیکه در همان دوره، تعداد اتوبوسهای فعال شهری از ۶۰۰ تا ۷۰۰ دستگاه به حدود ۲۰۰ دستگاه کاهش یافته است. یعنی در حالی که تعداد خودروها دو برابر شده، تعداد اتوبوسها به یکسوم رسیده است.»
وی تصریح کرد: «اگر بتوانیم تنها یکسوم از رقم ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه روزانه سوخت را صرفهجویی کنیم، روزانه حدود ۳۰ میلیارد تومان، ماهانه ۹۰۰ میلیارد و سالانه بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در هزینههای سوخت صرفهجویی خواهد شد. این مبلغ میتواند مستقیماً صرف نوسازی ناوگان حملونقل شهری شود.»
رشیدی افزود: «با همین صرفهجویی، میتوان هر ماه بیش از ۸۰ دستگاه اتوبوس جدید خریداری کرد؛ به عبارتی در طول سال بیش از ۸۰۰ دستگاه اتوبوس وارد ناوگان کرد و در مدت کوتاهی کل ناوگان تبریز را نوسازی نمود. در این صورت سهم حملونقل عمومی در سفرهای شهری از حدود ۱۰ درصد فعلی به بیش از ۳۰ درصد افزایش مییابد، که نتیجه آن کاهش چشمگیر آلودگی هوا، ترافیک و هزینههای سوخت است.»
وی با اشاره به وضعیت سفرهای شهری تبریز گفت: «روزانه حدود چهار میلیون سفر در تبریز انجام میشود اما فقط ده درصد از این سفرها با مترو و اتوبوس است. بقیه سفرها یا پیاده یا با تاکسیهای اینترنتی و خودروهای شخصی انجام میشود، در حالیکه سرویسهایی مانند تاکسیهای اینترنتی به دلیل ساختار پراکنده، حملونقل عمومی واقعی محسوب نمیشوند.»
رشیدی با تأکید بر اینکه «حل این بحران با اراده و تصمیم دولت ممکن است»، اظهار کرد: «اگر دولت بخواهد و بخشی از منابع فعلی یارانه سوخت را به شهرها اختصاص دهد، نوسازی ناوگان حملونقل عمومی نهتنها شدنی است، بلکه هزینه چندانی هم ندارد. برای مقایسه، احداث هر کیلومتر مترو حدود سه هزار میلیارد تومان هزینه دارد، اما سالانه به همان اندازه پول در ترافیک و مصرف بنزین هدر میرود. یعنی با همین منابع میتوان سالانه حداقل سه کیلومتر مترو در تبریز ساخت؛ موضوعی که امروز به آرزو تبدیل شده است.»
وی سپس با طرح پرسشی اساسی ادامه داد: «آیا واقعاً ارادهای برای کاهش مصرف بنزین وجود دارد؟ در حالیکه ظرفیت تولید بنزین کشور ۱۲۰ میلیون لیتر در روز است و بخش قابل توجهی از آن از طریق واردات تأمین میشود، هر لیتر بنزین وارداتی حدود ۵۰ هزار تومان هزینه دارد. اگر فقط ۲۰ میلیون لیتر در روز وارد شود، هزینه روزانه به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان میرسد. این رقم نشان میدهد سیاستهای فعلی چقدر غیرمنطقی و پرهزینه است.»
رشیدی در پایان خاطرنشان کرد: «افزایش قیمت بنزین بهتنهایی نمیتواند مصرف را کاهش دهد، چون مردم ناگزیر به جابهجایی هستند. تنها راهحل واقعی، تقویت و نوسازی حملونقل عمومی است. اگر دولت از این بخش حمایت کند و تعداد اتوبوسهای فعال تبریز از ۲۰۰ دستگاه به ۵۰۰ یا ۶۰۰ دستگاه برسد، ترافیک و آلودگی بهطور محسوسی کاهش مییابد و کیفیت زندگی شهروندان ارتقا پیدا میکند. بنابراین به جای هزینههای میلیاردی برای پروژههای نمایشی و عمرانی بزرگ، باید منابع موجود به سمت توسعه ناوگان عمومی و بهبود سیستم حملونقل شهری هدایت شود.»
.